Күзлуб
| Күзлуб | |
|---|---|
 | |
| Халыкара фәнни исем | Scutellaria L., 1753[1][2] |
| Таксономик ранг | ыру[1] |
| Югарырак таксон | Шлемниковые[d] |
| Таксономик төр | S. galericulata[d] |
| Җимеш төре | чикләвекчек[d] |
| Шушы чыганакларда тасвирлана | Flora Reipublicae Popularis Sinicae, volume 65(2)[d] |
Күзлуб (лат. Scutellaria) - иренчәчәклеләр семьялыгыннан күпьеллык үләннәр һәм ярымкуаклар ыругы.
Таралуы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
300 гә якын төре билгеле, Көньяк Африкадан тыш бөтен Җир шары буенча таралган.
Татарстан территориясендә 3 төре бар. Гади күзлуб (S. galericulata) – бөтен районнарда да, шикле күзлуб (S. dubia) – Кама алдында, сөңге яфраклы күзлуб (S. hastifolia) Кама алдында һәм Кама аръягында очрый. Тугайлы болыннарда, куаклар арасында, сулык ярлары буенда үсә.
Ботаник тасвирлау[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
15-40 см биеклектәге үсемлек. Тамыр системасы нәзек, шуышма. Яфраклары бөтен һәм каурыйсыман теленмә. Чәчәкләре алсу, зәңгәрсу шәмәхә, зәңгәр төстә, өске яфраклар куентыгында урнашкан. Җимеше 4 чикләвекчеккә таркала. Май-сентябрьдә чәчәк ата. Җимешләре июль-октябрьдә өлгерә. Орлыктан һәм вегетатив юл белән үрчи.
Куллану[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Гади күзлубның җир өсте өлешләрендә флавоноидлар, сапониннар, органик кислоталар, микроэлементлар, дуплау матдәләре бар. Халык медицинасында үлән төнәтмәсе гипертония авырулары, кан туктату, бәвел кудыру һәм бөрештергеч чара буларак кулланыла.
Баллы, декоратив үсемлек. [3]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Линней К. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium — 5 — Стокһолм: 1754. — doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- ↑ 2,0 2,1 Linnæi C. Species Plantarum: Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas — 1753.
- ↑ Күзлуб :: Татарская энциклопедия TATARICA
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Media related to Scutellaria at Wikimedia Commons
- Data related to Scutellaria at Wikispecies
- Scutellaria L. (skullcap). The PLANTS Database. United States Department of Agriculture.
- Scutellaria images. MorphBank.